Μάθετε τι είναι ο αυτισμός και πως θα μπορούσαμε να τον αντιμετωπίσουμε;

Οι ειδικοί στο φάσμα του αυτισμού ταυτόχρονα εντάσσουν την διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή, καθώς και το σύνδρομο Asperger. Τα γενικά χαρακτηριστικά αυτών των συνδρομών, όπως ίσως γνωρίζετε, είναι η διαφορετικότητα στην επικοινωνία και την κοινωνική συμπεριφορά. Δηλαδή άτομα με σύνδρομο Asperger και διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή, χαρακτηρίζονται από δυσκολίες στην επικοινωνία με άλλα άτομα του κοινωνικού τους συνόλου και ακόμη περισσότερες δυσκολίες στο να προσαρμοστούν και ναι λειτουργήσουν σωστά μέσα στο κοινωνικό τους περίγυρο.

Συμπτώματα αυτισμού. Ποια άτομα θεωρούνται αυτιστικά;

Σε γενικές γραμμές τα άτομα που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν αυτιστικά παρουσιάζουν επαναλαμβανόμενες ή και αμετάβλητες αντιδράσεις σχετικά με τα αντανακλαστικά τους ακόμη και των αισθήσεων τους όπως για παράδειγμα συμβαίνει με την όραση, ή την ακοή τους. Τα άτομα αυτά μπορεί να εκδηλώνουν επαναλαμβανόμενους μορφασμούς στο πρόσωπό τους, στην στάση του σώματός τους, στο βλέμμα τους και άλλα. Το βασικό όμως χαρακτηριστικό τους είναι ότι εμφανίζουν τάσεις απομόνωσης από το κοινωνικό περιβάλλον τους. Είναι δυνατό επίσης και κάτω από ορισμένες συνθήκες να παρατηρηθεί στα άτομα αυτά και σχετική νοητική υστέρηση.

Πότε παρατηρούνται τα πρώτα συμπτώματα αυτισμού;

Ο αυτισμός μαζί με τα πρώτα συμπτώματά του παρατηρούνται συνήθως λίγο πριν το 3ο έτος της ηλικίας ενός παιδιού. Σαν πρώτη κλινική ένδειξη είναι συνήθως η ελλειμματική επικοινωνία μεταξύ των μελών της οικογένειας. Το παιδί αρχίζει να μη έχει την επαφή με το οικογενειακό του περιβάλλον στον βαθμό που έχουν τα άλλα "φυσιολογικά" παιδιά. Από την βρεφική του ηλικία το παιδί παρουσιάζει "αδυναμία σύνδεσης" με την μητέρα του. Αυτό το γεγονός σίγουρα επιφέρει αλυσίδα αναπτυξιακών διαταραχών για το ίδιο το παιδί. Από την άλλη πλευρά, και όσο μεγαλώνει, το αυτιστικό παιδί που έχει περάσει το 3ο έτος της ηλικίας του ανταποκρίνεται με αγάπη στο πρόσωπο που του παρέχει στοργή και φροντίδα και αυτό συνήθως είναι η μητέρα του. Αυτό διαφέρει από παιδί σε παιδί και οφείλεται στο γεγονός ότι το παιδί με αυτισμό δείχνει την ευγνωμοσύνη, την εμπιστοσύνη και την αγάπη του με τον δικό του πάντα τρόπο, που σαφώς είναι επικοινωνιακά διαφορετικός από τα άλλα τα παιδιά.

Πως συμπεριφέρονται τα αυτιστικά παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας;

Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά των αυτιστικών παιδιών είναι η διαφορετικότητα. Είναι σίγουρο ότι τα αυτιστικά παιδιά έχουν διαφορετική συμπεριφορά και διαφορετικότητα στην επικοινωνία. Αυτή η συμπεριφορά και η διαφορετικότητα στη επικοινωνία τα συνοδεύουν σε όλα τα στάδια της πνευματικής και της σωματικής τους ανάπτυξης ανεξαρτήτως ηλικίας. Τα αυτιστικά παιδιά σε γενικές γραμμές, όπως αναφέραμε παραπάνω, έχουν διαφορετικότητα στην επικοινωνία και την κοινωνική συμπεριφορά. Αυτός είναι και ο κύριος λόγος όπου από την σχολική τους κιόλας ηλικία παρουσιάζουν αδυναμία συμμετοχής σε ομαδικές δραστηριότητες και προβλήματα προσαρμογής ακόμη και σε ατομικές δραστηριότητες που σχετίζονται με την καλλιτεχνική, την αθλητική και κυρίως την πνευματική ανάπτυξή τους. Πολλές φορές αυτό που δυσκολεύει την προσαρμογή τους ή την παροχή βοήθειας προς τα αυτιστικά παιδιά είναι το γεγονός που η αδυναμία προσαρμογής τους στα κοινά συνοδεύεται και από άρνηση σε τέτοιο βαθμό ώστε να αδυνατούν να αναγνωρίσουν ακόμη και οικεία τους πρόσωπα. Άλλο ένα χαρακτηριστικό των αυτιστικών παιδιών είναι το γεγονός ότι σε ορισμένες περιπτώσεις παρουσιάζουν έντονη γλωσσική καθυστέρηση σε σύγκριση με άλλα παιδιά της ηλικίας τους. Αυτό έγκειται στο γεγονός ότι πολλές φορές δεν μπορούν να κατανοήσουν μια πρόταση αλλά και από τη άλλη μεριά δεν μπορούν να μεταδώσουν σωστά μια πληροφορία. Οι επιπτώσεις των προβλημάτων των αυτιστικών παιδιών. Έχει παρατηρηθεί ότι οι ιδιαιτερότητες των αυτιστικών παιδιών και συγκεκριμένα η εκφραστική τους αδυναμία επιφέρει ψυχολογικές αλληλεπιδράσεις, που αυτές με τη σειρά τους, κατευθύνουν τα παιδιά με αυτισμό σε απομόνωση τόσο παθητική όσο και ενεργητική. Δηλαδή από την μια μεριά το περιβάλλον των αυτιστικών παιδιών δεν τα κάνει αποδεκτά και από την άλλη τα ίδια τα αυτιστικά παιδιά θέλουν να απομονωθούν από το κοινωνικό τους περιβάλλον που σε αυτή την ηλικία είναι η μαθητική τους κοινότητα. Οι συμμαθητές τους δηλαδή βλέποντας αυτή τους διαφορετικότητα σιγά σιγά τα περιθωριοποιούν με αποτέλεσμα τα ίδια τα αυτιστικά παιδιά να απομονώνουν και αυτά με την σειρά τους τον εαυτό τους από την μαθητική τους κοινότητα. Τα αυτιστικά παιδιά μπαίνουν κατά κάποιο τρόπο σε έναν φαύλο κύκλο όπου απ' την μια μεριά δεν γίνονται αποδεκτά με αποτέλεσμα να χειροτερεύουν την συμπεριφορά τους που στη συνέχεια έχει ως αποτέλεσμα να περιθωριοποιούνται ακόμη περισσότερο. Παρ' όλα αυτά τα αυτιστικά παιδιά έχουν κοινωνική συναναστροφή με άτομα διαφορετικής ηλικίας. Αυτό που συμβαίνει τις περισσότερες φορές είναι ότι παιδιά με διαταραχές που εντάσσονται στο φάσμα του αυτισμού αναπτύσσουν κοινωνικές επαφές με μικρότερα ηλικιακά παιδία. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι η χαμηλή και διαταραγμένη επικοινωνιακή ηλικία των αυτιστικών παιδιών ταιριάζει πολύ περισσότερο με την χαμηλή πνευματική και κοινωνική ανάπτυξη των μικρότερων παιδιών. Μια που το αυτιστικό παιδί δεν μπορεί να φτάσει το πνευματικό επίπεδο των παιδιών της ηλικίας του αισθάνεται περισσότερο αποδεκτό ανάμεσα σε παιδιά μικρότερης ηλικίας και αυτό γιατί η πνευματική του υστέρηση γίνεται λιγότερο αντιληπτή από τα μικρότερα παιδιά.

Αντιμετώπιση και θεραπεία αυτισμού

Η διαφορετικότητα δεν είναι πάντα μειονέκτημα.

Τα παιδιά με διαταραχές του φάσματος του αυτισμού σίγουρα αποτελούν αυτόνομες προσωπικότητες και σίγουρα αξίζουν τον σεβασμό όλων μας ως ανθρώπινες οντότητες. Είναι όμως δυνατό να υπάρξει σταθεροποίηση ακόμη και ο περιορισμός των παραπάνω διαταραχών; Έρευνες έχουν αποδείξει ότι με την πάροδο του χρόνου και με την μεθοδευμένη και συστηματική παρακολούθηση των παιδιών με αυτισμό από εξειδικευμένους ψυχολόγους, μπορεί να επιτευχθεί η σταθεροποίηση και ο περιορισμός της διαφορετικότητας στην επικοινωνία και στην κοινωνική συμπεριφορά. Παράλληλα άτομα με αυτισμό πολύ συχνά εξελίσσονται νοητικά και ταυτόχρονα αναπτύσσουν δεξιότητες σε διαφόρους τομείς της ανθρώπινης δράσης. Πολλές φορές μάλιστα ξεπερνούν τον μέσο όρο της πνευματικής διαύγειας και μπορούν να χαρακτηριστούν και ως ιδιοφυΐες. Πολλοί από εμάς ίσως γνωρίζουν ότι ιδιοφυΐες όπως ο Albert Einstein, ο Isaac Newton, ο Μιχαήλ Άγγελος καθώς και πολλοί νομπελίστες του 20ου αιώνα είχαν δείγματα αυτισμού και συγκεκριμένα δείγματα συνδρόμου Asperger! Αυτά τα παραδείγματα μας δείχνουν ότι η διαφορετικότητα δεν είναι κάτι που θα πρέπει να αποπεμφθεί από την κοινωνία μας, αλλά αντίθετα θα πρέπει να φροντίζουμε να υπάρχει σταθεροποίηση και βελτίωση στην επικοινωνία και την κοινωνική συμπεριφορά αυτών των ατόμων.

Η περιθωριοποίηση δεν είναι ποτέ η λύση για τα αυτιστικά άτομα.

Η ήπια προσαρμογή της συμπεριφοράς των αυτιστικών ατόμων επιτυνχάνεται πρώτα απ' όλα με την οικογενειακή και μετέπειτα με την κοινωνική αποδοχή αυτών των ατόμων. Ένα από κύρια μελήματα της σχολικής κοινότητας θα πρέπει να είναι η αποδοχή των παιδιών με σύνδρομα του αυτιστικού φάσματος. Η διδακτική διαδικασία θα πρέπει να είναι το μέσο με το οποίο οι υγιείς μαθητές θα μαθαίνουν να σέβονται και να ανέχονται τα παιδιά με ψυχικές διαταραχές και ειδικές ανάγκες γενικότερα. Ταυτόχρονα θα πρέπει να υπάρχει συστηματική παρακολούθηση και βοήθεια σε αυτά τα άτομα ώστε να μπορέσουν να αναπτυχθούν επικοινωνιακά και κοινωνικά. Σε κάθε περίπτωση η γνώμη κάποιου ειδικού καθώς και η καθοδήγησή του είναι αυτό που θα βοηθήσει τους γονείς αλλά και το άμεσο κοινωνικό περιβάλλον των αυτιστικών ατόμων να κατευθύνουν τις ενέργειές τους στην σωστή κατεύθυνση για να έχουν καλύτερα αποτελέσματα. Όλοι μαζί σαν κοινωνία μπορούμε να αποδεχτούμε την διαφορετικότητα και να καταφέρουμε να αναδείξουμε τα πλεονεκτήματα των ατόμων με αυτισμό και έτσι να αντιμετωπίσουμε και ακόμη να θεραπεύσουμε την κοινωνία μας από τον αυτισμό!